Γιατρός και διανοούμενος

Γεννήθηκε στον Άγιο Λαυρέντιο Πηλίου της Μαγνησίας, στις 10 Οκτωβρίου του 1905. Γονείς του ήταν ο Δημήτριος Πανταζή Στριμμένος και η Αθηνά Αλεξιάδη.

Από τη μητέρα του ήταν συγγενής του νομπελίστα ποιητή Γεωργίου Σεφέρη, της Ιωάννας Τσάτσου, συζύγου του τέως Προέδρου της Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Τσάτσου και του νομικού και Πανεπιστημιακού Καθηγητού Γεωργίου Τενεκίδη. Ο Κώστας Στριμμένος έλαβε τη στοιχειώδη του εκπαίδευση στον Άγιο Λαυρέντιο και εν συνεχεία φοίτησε στο Α΄ Γυμνάσιο Αρρένων του Βόλου. Ο ανήσυχος γιατρός με την «ανύστακτη φύση» υπέβαλε αίτηση για συνταξιοδότηση στις 29 Δεκεμβρίου του 1978, λίγο δηλαδή μετά τη συμπλήρωση της ηλικίας των εβδομήντα τριών ετών. Απεβίωσε το έτος 1992, στην ηλικία των 87 ετών. 

Συνοπτική Βιογραφία

Αποφοίτησε με άριστα από την Ιατρική Αθηνών το 1928. Εργάστηκε αρχικά στην Αγριά Μαγνησίας, όπου επλήττετο από την ελονοσία. Εν συνεχεία υπηρέτησε στο νοσοκομείο Βόλου. Το 1934 μετέβη στο Παρίσι για μετεκπαίδευση. Επέστρεψε στο νοσοκομείο Βόλου το καλοκαίρι του 1935 και ανέλαβε τη διεύθυνση του εκεί Μικροβιολογικού εργαστηρίου. Πολύπλευρη προσωπικότητα, ασχολήθηκε, εκτός της Ιατρικής, και με πολλά κοινωνικά και πνευματικά ζητήματα. Έχει χαρακτηριστεί ως ο “τελευταίος ιατροφιλόσοφος” του Βόλου. Απεβίωσε το 1992.

Σπουδές

Μετά τις εγκύκλιες σπουδές του, έγινε δεκτός στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, στην ηλικία των 17 ετών. Κατά τη διάρκεια της φοίτησής του, διετέλεσε βοηθός στην Β΄ Παθολογική Κλινική Αθηνών, για το χρονικό διάστημα 1925-1926. Κατόπιν υπήρξε υποβοηθός της Α΄ Παθολογικής Κλινικής Αθηνών για την περίοδο 1927-1928. Αποφοίτησε την 10η Μαρτίου του 1928, λαμβάνοντας το πτυχίο με αριθμό 1989, έχοντας τελική βαθμολογία άριστα.

Στρατολογική Κατάσταση 

Όσον αφορά την στρατιωτική του θητεία, πληροφορούμαστε ότι κατετάγη και εκπαιδεύτηκε στο Κέντρο Νεοσυλλέκτων Τυρνάβου. 

Ιατρικό Έργο – Κοινωνική Δράση

Αρχικώς εργάστηκε στην Αθήνα, υπηρετώντας ως βοηθός στο Μικροβιολογικό και Βιοχημικό Εργαστήριο της Α΄ Παθολογικής Κλινικής. Κατόπιν όμως αποφάσισε να συνεχίσει την άσκηση του ιατρικού επαγγέλματος στη Μαγνησία. Λέγεται ότι η απόφαση αυτή προήλθε από τις σχετικές προτροπές της χήρας μητέρας του και της θείας του Ελένης Γεωργίου Κουτσοβογιατζή, ποιήτριας. Το έτος 1928 σημειώνεται ως το έτος εγγραφής του στον Ιατρικό Σύλλογο της Επαρχίας Βόλου, τον μετονομασθέντα το έτος 1939 σε Ιατρικό Σύλλογο Μαγνησίας. Στο ηλεκτρονικό – πλέον – μητρώο του συλλόγου, ο Κωνσταντίνος Στριμμένος κατέχει τον αριθμό 107. Παρά το γεγονός ότι δεν αναφέρεται στο μητρώο του ιατρικού του συλλόγου, ο ιατρός άσκησε αρχικώς, όσον αφορά τη Μαγνησία, το επάγγελμά του στην Αγριά. Εκεί διέμενε στην οικία της προαναφερθείσας θείας του Ελένης Κουτσοβογιατζή και εργάστηκε ως ιδιώτης ιατρός. Την περίοδο εκείνη η ελονοσία έπληττε τον πληθυσμό της περιοχής. Το έτος 1931 η λοιμώδης αυτή ασθένεια βρίσκεται σε έξαρση. Αναφέρεται ότι ο Στριμμένος «ρίχνεται με ζήλο» στην ιατρική φροντίδα των πασχόντων και μάλιστα «τις περισσότερες φορές χωρίς να δέχεται πληρωμή». Συνεργάστηκε μάλιστα με την κοινότητα Αγριάς για τη δημιουργία έργων εξυγίανσης της περιοχής αυτής, ενώ συγχρόνως βρισκόταν σε επικοινωνία με τον Αντιελονοσιακό (Ανθελονοσιακό) Σταθμό που έδρευε στην πόλη του Βόλου. Ο Στριμμένος ζήτησε και έλαβε από τον Σταθμό χιλιάδες δισκία φαρμάκου – κινίνης – τα οποία διατέθηκαν σε ασθενείς και μάλιστα, όταν πρόκειται για απόρους νοσούντες και τις οικογένειές τους, δωρεάν. Όσον αφορά την εργασιακή του κατάσταση, δηλώνεται στο μητρώο του ιατρικού του συλλόγου ως ιδιώτης ιατρός. Εν συνεχεία άσκησε το ιατρικό λειτούργημα στην πόλη του Βόλου, προσλαμβανόμενος ως εσωτερικός ιατρός του Αχιλλοπούλειου Δημοτικού Νοσοκομείου της πόλης τον Δεκέμβριο του 1932. Στη θέση αυτή παρέμεινε μέχρι τον Απρίλιο του έτους 1934. Τότε (Απρίλιος 1934) το ανήσυχο πνεύμα του τον ώθησε να μετεκπαιδευθεί στο Παρίσι. Στην «πόλη του φωτός» φοιτά στο περίφημο Ινστιτούτο Pasteur. Παραλλήλως, ο γιατρός παρακολουθεί επιπλέον μαθήματα στο Ινστιτούτο d’ Hygiene de la Faculté de Medecine de l’ Université των Παρισίων με σκοπό την ειδίκευσή του στην Μικροβιολογία και τη Βιολογική Χημεία. Εκτός τούτων, παρακολουθεί μαθήματα και στο Νοσοκομείο Pitie της γαλλικής πρωτεύουσας, όπου και δίδασκε ο Καθηγητής M. Loeper.

Και πάλι όμως το ανήσυχο αυτό πνεύμα δεν περιορίζεται στα στενά πλαίσια της μετεκπαιδευσης του. Στο Παρίσι μελετά το γαλλικό σύστημα κοινωνικών ασφαλίσεων, την προστασία της μητρότητας, την προστασία του παιδιού, τον γαλλικό αντιφυματικό αγώνα και την τοξικομανία στη χώρα αυτή. Και δεν φτάνει αυτό. Προσπαθεί με τη μελέτη αυτή να βοηθήσει στα αντίστοιχα προβλήματα της Ελλάδας. Αρθρογραφεί στην εφημερίδα του Βόλου “Ταχυδρόμος” με σκοπό να ευαισθητοποιήσει την ελληνική κοινή γνώμη και την ελληνική Πολιτεία στα μεγάλα αυτά υγειονομικά και κοινωνικά προβλήματα, μεταφέροντας τη γαλλική εμπειρία. Προσπαθεί μάλιστα να εκσυγχρονίσει, με τα κείμενά του, τους αντίστοιχους ελληνικούς τομείς, καυτηριάζοντας τις ελληνικές καθυστερήσεις σε σχέση με τα ευρωπαϊκά επιτεύγματα. Αναφέρονται άρθρα του στον “Ταχυδρόμο”, όπως: «Αἱ κοινωνικαί ἀσφαλίσεις ἐν Γαλλίᾳ ἀπό ὑγειονομικῆς ἀπόψεως» (4 άρθρα στο διάστημα 30/8/1934 – 2/9/1934), «Ὁ ἀντιφυματικός Ἀγών ἐν Γαλλίᾳ καί παρ’ ἡμῖν» (14 άρθρα στο διάστημα 28/10/1934 – 12/11/1934), «Ἡ προστασία τῆς μητρότητος καί τῆς παιδικῆς ἡλικίας ἐν Γαλλίᾳ» (3 άρθρα στο διάστημα 20/1/1935 – 22/1/1935), «Ἡ δημοτική πρόνοια ἐν Λυῶνι διά τήν προστασίαν τῆς παιδικῆς ἡλικίας» και «Ἀφορμαί καί θεραπεία τῆς τοξικομανίας». Γενικώς ο εν λόγω γιατρός είχε μεγάλο «δημοσιογραφικό» έργο, το οποίο διήρκεσε πενήντα έτη, μέχρι τα γηρατειά του. Συνήθως τα άρθρα του είχαν τον υπέρτιτλο «Κοινωνικά προβλήματα». Η παρουσία του στον τύπο είχε αρχίσει ήδη από το 1931 με επιστολές σε εφημερίδες του Βόλου. Είχε δημοσιεύσει επίσης, στο ιατρικό περιοδικό “Ἀσκληπιός”, τον Ιούνιο του 1932, μελέτη με τίτλο «Ὑπάρχει σχέσις μεταξύ ὀξέων ρευματισμῶν καί φυματιώσεως;». Όσον αφορά τη γλώσσα συγγραφής των δημοσιευμάτων του, αυτή αρχικά ήταν η καθαρεύουσα και μεταπολεμικά η δημοτική, χωρίς όμως να τηρεί αυστηρώς την ομοιογένεια των γλωσσικών τύπων.

Στη Γαλλία τού προτάθηκε από τους Καθηγητές του να ακολουθήσει ακαδημαϊκή καριέρα. Του πρόσφεραν επίσης υποτροφία για το Πανεπιστήμιο του Harvard των ΗΠΑ. Ο Στριμμένος αρνείται λόγω της μητέρας του, η οποία μένει μόνη της στην πατρίδα και τον αναμένει. Αργότερα γράφει στη συγγενή του Ιωάννα Τσάτσου για την απόφασή του αυτή «Δεν μπορώ να πω αν μετάνιωσα ή όχι».

Επέστρεψε στον Βόλο το καλοκαίρι του 1935. Αναλαμβάνει διευθυντής του Μικροβιολογικού Εργαστηρίου του Αχιλλοπούλειου Νοσοκομείου της πόλης, διοριζόμενος την 11η Οκτωβρίου 1935. Συγχρόνως διατηρεί δικό του ιδιωτικό ιατρείο στο κέντρο της πόλης. Με το πάντα ακμαίο κοινωνικό του ενδιαφέρον, λαμβάνει συχνά μέρος στις συνελεύσεις του Ιατρικού Συλλόγου Μαγνησίας και στις συνεδριάσεις του διοικητικού του συμβουλίου, όπου και εκφράζει ανοικτά τις απόψεις του επί των θεμάτων που εμπίπτουν στις αρμοδιότητες των ανωτέρω οργάνων. Την 19η Μαρτίου του 1938 διορίζεται από τον σύλλογο ως μέλος τετραμελούς επιτροπής που σκοπό είχε τη μελέτη και τη σύνταξη εκθέσεως σχετικής με την υγειονομική κατάσταση του Βόλου. Πρόεδρος της εν λόγω επιτροπής ανέλαβε ο Δημήτριος Σαράτσης. Ο Στριμμένος συμμετείχε επίσης στην Υγειονομική Επιτροπή του Δήμου Παγασών (Βόλου) κατά την περίοδο 1936-1939. Τον Αύγουστο του 1938, ο γιατρός προέτρεψε τον δήμαρχο Παγασών να δημιουργήσουν μαζί Κέντρο Πρόληψης Φυματίωσης στην πόλη. Το Κέντρο έγινε πραγματικότητα και λειτούργησε στο Παράρτημα του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού Βόλου. Εκεί ο Κ. Στριμμένος άρχισε τον πρωτοπόρο αντιφυματικό εμβολιασμό του πληθυσμού με το εμβόλιο Calmette. Στις πρωτοβουλίες του αυτές φαίνεται ότι είχε παίξει σημαντικό ρόλο η εκπαίδευση και η εμπειρία του από τη Γαλλία. Η ιταλική εισβολή και η εμπλοκή της Ελλάδας στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο διέκοψαν δυστυχώς το σπουδαίο αντιφυματικό έργο την 28η Οκτωβρίου 1940. O ίδιος ο Στριμμένος γράφει το 1943 στην εφημερίδα “Ταχυδρόμος” ότι, παρά τη μόνο 2 ετών λειτουργία του, το Κέντρο Προλήψεως προσέφερε αξιόλογο έργο.

Εικόνα: Το βιβλίο του Γιώργου Θωμά για τον γιατρό Κώστα Στριμμένο που εργάστηκε στον Βόλο, με τη φωτογραφία του γιατρού στο εξώφυλλο.

Από το 1938 και μετά φαίνεται, εκτός από την καταπολέμηση της φυματιώσεως, ότι ασχολήθηκε και με τη μελέτη του μελιταίου πυρετού. Έγραψε μελέτη με τίτλο «Συμβολή εἰς τήν ἐπιδημιολογικήν ἔρευναν τοῦ Μελιταίου πυρετοῦ». Την ανακοίνωσε αρχικώς στον Ιατρικό Σύλλογο Βόλου και εν συνεχεία τη δημοσίευσε στο ιατρικό περιοδικό “Ἀσκληπιός”. Αναφέρεται στο μητρώο του Ιατρικού Συλλόγου Μαγνησίας ότι ο Κωνσταντίνος Στριμμένος απέκτησε επισήμως την ιατρική ειδικότητα του Μικροβιολόγου την 21η Δεκεμβρίου του 1939, συμφώνως με απόφαση έχουσα τον αριθμό 166565. Κατά τη χρονική περίοδο 1938-1940, εκτός όλων των άλλων, ο σπουδαίος και πολυπράγμων ιατρός, διδάσκει μαθητές της μέσης εκπαίδευσης στον Βόλο επί θεμάτων Υγιεινής «εκλαϊκεύοντας γνώσεις». Ο γιατρός συνέχισε να εργάζεται στην πόλη του Βόλου και μετά το 1940. Δεν υπάρχει καταχώριση για οποιαδήποτε αλλαγή της επαγγελματικής του έδρας κατά τη διάρκεια της ζωής του.

Δράση σε Άλλους Τομείς

Ο Κ. Στριμμένος χαρακτηρίζεται ως μοναδική προσωπικότητα. Έχει ονομαστεί ως «ο τελευταίος ιατροφιλόσοφος του Βόλου». Αναφέρεται ότι «ο γιατρός δεν περιχαράκωσε τη δράση του αποκλειστικά στην περιοχή του λειτουργήματός του» και ότι την δράση αυτή «την άπλωσε και παραπέρα». Έχει γραφτεί χαρακτηριστικά για αυτή την πολύπλευρη προσωπικότητα ότι «είταν σε συνεχή ανάφλεξη ο γιατρός, δημιουργικά θά’ λεγα φορτισμένος έως τις έσχατες μέρες της ζωής του». Μέσα στα πάμπολλα ενδιαφέροντά του, «η ιστορία είταν το προσφιλέστερο εντρύφημά του». Ήδη από φοιτητής Ιατρικής, μαζί με άλλους φοιτητές και νέους λογοτέχνες, δημιουργεί και εκδίδει το λογοτεχνικό περιοδικό “Φάρος” (1924-1925). Το περιοδικό κυκλοφορούσε στον Βόλο και στην Αθήνα. Ανταποκριτής του περιοδικού στην ελληνική πρωτεύουσα ήταν ο ίδιος ο Στριμμένος, ο οποίος, ως αναφέρεται, μετέφερε τα τεύχη στα περίπτερα των Αθηνών προς πώληση. Ευαίσθητος ών στα κοινωνικά προβλήματα που διαπίστωνε, ο Κ. Στριμμένος, ως νεαρός γιατρός στην Αγριά, δεν περιορίζεται στο καθαρά θεραπευτικό του έργο. Τοιουτοτρόπως, ιδρύει το έτος 1929, λίγους μήνες μετά την έναρξη της εργασίας του εκεί, τον Κτηματικό Σύλλογο Αγριάς. Επρόκειτο για σύλλογο των ελαιοπαραγωγών που είχε ως σκοπό την προβολή των αιτημάτων και την επίτευξη βελτίωσης στη ζωή των αγροτών αυτών. Εκλέγεται μάλιστα πρόεδρος του συλλόγου. Ο σύλλογος αυτός λειτούργησε μέχρι το έτος 1933. Από νωρίς ο Στριμμένος, έχοντας οικολογική συνείδηση, προσπάθησε να πείσει ληφθούν μέτρα για τον περιορισμό της ρύπανσης από την τότε τσιμεντοβιομηχανία “Όλυμπος” που μετεξελίχθηκε στην “Α.Γ.Ε.Τ. – Ηρακλής”. Οι αγώνες του, στον τομέα αυτό, ευοδώθηκαν μεταγενέστερα με την τοποθέτηση φίλτρων από την εταιρεία που κατακρατούν το 67% της σκόνης. Ο ίδιος ο γιατρός ίδρυσε μάλιστα αργότερα, το 1975, την Εταιρεία Μελέτης και Προστασίας του Περιβάλλοντος Νομού Μαγνησίας. Συμμετέχοντας στις φιλολογικές συντροφιές της πόλεως, τον Μάρτιο του 1936, ο ιατρός συνυπογράφει το ιδρυτικό κείμενο του πνευματικού σωματείου του Βόλου “Οι Φίλοι των Γραμμάτων”. Παρά την πολυπραγμοσύνη του, ο Στριμμένος προλάβαινε να έχει και κοινωνική ζωή με παρέες και διασκεδάσεις, έχοντας μάλιστα «μια ευθυμολογική διάθεση που τον διέκρινε».

Απολογισμός του Βίου του

Ο βίος του Κωνσταντίνου Στριμμένου αφήνει άναυδο τον μελετητή του για τον πλούτο των ενδιαφερόντων και των έργων του γιατρού και με την απορία της δυνατότητας ευρέσεως τόσου χρόνου από αυτόν για τις ποικίλες αυτές προσωπικές και κοινωφελείς δραστηριότητες.

Βιογραφικά στοιχεία για τον ιατρό δύναται να εύρει ο ενδιαφερόμενος μελετητής και στο σύγγραμμα του Γιώργου Θωμά “Κώστας Στριμμένος ο τελευταίος ιατροφιλόσοφος του Βόλου” (1997).